Vostok-1 (Russisch: Восток-1)

Datum van lancering: 12 april 1961 07:55 UTC
Lading: Vostok 3KA s/n 3
Aantal Bemanningsleden: 1 (Yuri Gagarin)

Datum landing: 12 april 1961 09:43 UTC
Positie landing: 51° N, 46° O (26 km zuidwest van Engels, Saratov regio, Rusland)

De Vostok-1 was de eerste vlucht in het kader van het Russische Vostokprogramma en de eerste bemande ruimtevlucht in de geschiedenis. De Vostok 3KA capsule werd op 12 april 1961 gelanceerd. De Sovjetkosmonaut Joeri Gagarin was het enige bemanningslid en werd daarmee de eerste mens in de ruimte.

De vlucht bestond uit een enkele baan om de aarde en duurde 108 minuten van lancering tot landing. Zoals gepland landde Gagarin apart van zijn capsule aan een parachute, na op 7 km hoogte te zijn uitgestapt.

De eerste groep kosmonauten werd in 1960 opgericht en bestond uit 20 piloten van de luchtmacht. De keuze was op hen gevallen vanwege de uitgebreide medische testen die ze reeds ondergaan hadden. Vliegervaring was van ondergeschikt belang, aangezien de ruimteschepen geheel of grotendeels geautomatiseerd waren. De officiële training van de kandidaten begon onder toezicht van Nikolai Kamanin op 14 maart 1960 in Moskou, omdat het onlangs opgerichte opleidingscentrum buiten de hoofdstad nog niet was voltooid. In het begin lag de nadruk vooral op medische experimenten en wetenschappelijke colleges. Later kwamen daar parachutesprongen en paraboolvluchten bij.

Op 30 mei werden zes kandidaten uitgekozen om een versnelde opleiding te volgen in aanloop naar een eerste reeks ruimtevluchten. Oorspronkelijk bestond de groep uit Joeri Gagarin, Anatoli Kartasjov, Andrijan Nikolajev, Pavlo Popovytsj, German Titov en Valentin Varlamov. Kartasjov en Varlamov raakten echter geblesseerd en werden vervangen door Grigori Neljubov en Valeri Bykovski.

Om 5.30 uur, 12 april 1961, werden Gagarin en zijn vervanger Titov gewekt. Ze kregen een ontbijt, werden in hun ruimtepakken geholpen en naar het lanceerplatform gebracht. Gagarin betrad de capsule. Op een scherm in de controlekamer werden rechtstreekse beelden vanuit de capsule getoond. Ongeveer 40 minuten en enkele tests later werd het toegangsluik gesloten, maar de afdichting bleek te lekken. Technici waren vervolgens bijna een uur bezig om het probleem op te lossen.

Om 07.25 UT, ongeveer een uur in de vlucht, brengt het automatische systeem Vostok 1 in positie voor het afvuren van de remraketten. Dit vond plaats nabij Angola aan de westkust van Afrika, op 8000 km van de geplande landingsplaats. De remraketten branden ongeveer 42 seconden en vertragen zo de capsule zodat deze in een lagere baan terechtkomt.

Tien seconden later krijgt de Vostok servicemodule de opdracht om zich los te maken van de terugkeercapsule, maar deze blijft aan een aantal kabels hangen. Als beide delen van het ruimtevaartuig de daling inzetten beginnen ze te tollen, waarop de kabels breken. Gagarin meldt dat alles in orde is, ondanks het tollen. Tijden de daling ervaart Gagarin 8 g, maar hij blijft bij bewustzijn.

Het ruimteschip was ontworpen om, in het geval van een storing van de remraketten, binnen 10 dagen alsnog in een lagere baan te komen onder invloed van natuurlijk verval. Vostok 1 bevond zich echter in een andere baan dan gepland en zou pas na 20 dagen kunnen terugkeren, terwijl Gagarin maar 10 dagen zou kunnen overleven.

Een boer en zijn dochter zagen een figuur in een feloranje pak met een grote witte helm aan een parachute neerdalen. Gagarin vertelde later “Toen ze mij zagen lopen in mijn ruimtepak met de parachute achter mij aan slepend, begonnen ze angstig achteruit te lopen. Ik zei dat ze niet bang moesten zijn. Ik ben een inwoner van de Sovjet-Unie, net als jullie, die is neergedaald uit de ruimte en ik moet een telefoon vinden om Moskou te bellen!”